YẾU TỐ VĂN HÓA ẨN TRONG DỊCH TÊN RIÊNG TỪ TIẾNG VIỆT SANG TIẾNG ANH
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2023.340Từ khóa:
chất lượng, bản dịch, đánh giá, yếu tố văn hóa, tên riêngTóm tắt
Bài báo này nhằm đánh giá tương đương dịch thuật Việt - Anh ở khía cạnh dịch tên riêng trên một tác phẩm văn học. Qua đó, các yếu tố văn hóa ẩn trong việc dịch tên riêng được phát hiện và phân tích. Tác phẩm văn chương gốc viết bằng tiếng Việt là câu chuyện “Hàng nước Cô Dần” của nhà văn Thạch Lam – một trong những cây bút văn xuôi nổi tiếng của Việt nam, và bản dịch đích của nó sang tiếng Anh là “The little tea seller”. Việc phân tích, đánh giá chủ yếu theo đường hướng định tính, dựa trên cơ sở phân loại tương đương dịch thuật của Kade (1968), kết hợp với cách xác định mức độ tương đương của Catford (1965). Kết quả nghiên cứu cho thấy về hình thức hầu hết tên riêng tiếng Việt được chuyển dịch nguyên sang tiếng Anh sau khi bỏ đi dấu (thanh), trong khi đó nghĩa biểu cảm ít nhiều bị thoát do yếu tố văn hóa gắn với tên riêng không thể chuyển tải được. Các trường hợp như vậy rất cần chú giải để độc giả đích có thể hiểu rõ hơn ý nghĩa của tên riêng. Một vài trường hợp dịch giả lược bỏ tên riêng, không dịch mà quy chiếu để thay thế, hay chuyển từ danh từ riêng sang danh từ chung.
Tài liệu tham khảo
. Baker, M.. ‘Corpus Linguistics and Translation Studies – Implications and Applications’. In Text and Technology, (ed.) by Mona Baker, Grill Francis, and Elena Tognini- Bonelli, 1993, 233-50. Amsterdam: John Benjamins.
. Bredart, S., Brennen, T., Valentine, T. The Congnitive Psychology of Proper Names. Routledge, 1996.
. Cowan, M., Swetland, C., Đặng Thế Bính, Farrington, P., Hodgkin, E., & Hữu Ngọc. Hanoi of the thirty-six streets and guilds. Foreign Languages Pulishing House, Hà Nội. 1982.
. Catford, J. A Linguistic Theory of Translation: An Essay in Applied Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 1965.
. Kade, O. Translation theory- Today and Tomorrow. Leipzig, 1968.
. Lê Hùng Tiến. Phê bình đánh giá dịch thuật: Một số vấn đề về lý luận cơ bản và thực tiễn dịch thuật. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2018.
. Lê Hùng Tiến, Đỗ Minh Hoàng, Nguyễn Phương Trà. Lý thuyết và thực tiến dịch thuật Anh- Việt: một số vấn đề về lý luận và phương pháp cơ bản. Đề tài nghiên cứu cấp Quốc gia: ĐHNN-ĐHQG Hà Nội, 2006.
. Newmark, P. About translation. Toronto, Sydney: Multilinguial Matters Ltd, 1991.
. Nguyễn Thượng Hùng. Dịch thuật: Từ lý thuyết đến thực hành. NXB Văn hóa Sài Gòn, 2005.
. Nguyễn Thượng Hùng. Dịch thuật: Những tri thức cần thiết. NXB Tri Thức, 2014.
. Nordquist, R. What makes something a proper name?. what makes something a proper name by Richard Nordquist - Search (bing.com) , 2019.
. Thạch Lam. Hà nội băm sáu phố phường. NXB Đời Nay, 1934.