CỘNG ĐỒNG HỌC TẬP SỐ VÀ VĂN HÓA HỌC TẬP TRONG KỶ NGUYÊN SỐ: “GEN Z & ALPHA TRONG CỘNG ĐỒNG TRI THỨC MẠNG XÃ HỘI”
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2025.772Từ khóa:
cộng đồng học tập số, văn hóa học tập, mạng xã hội, Gen Z, Gen AlphaTóm tắt
Trong bối cảnh kỷ nguyên số, mạng xã hội không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn dần trở thành một không gian học tập mới, nơi hình thành các cộng đồng tri thức phi chính thức. Sự tham gia tích cực của Gen Z và Gen Alpha – những thế hệ “công dân số” – đã góp phần kiến tạo nên văn hóa học tập số với đặc trưng là sự kết nối liên tục, học hỏi ngang hàng và chia sẻ tri thức theo hướng mở. Nghiên cứu này tập trung phân tích vai trò của mạng xã hội trong việc xây dựng cộng đồng học tập số, đồng thời làm rõ những biểu hiện của văn hóa học tập trong môi trường trực tuyến. Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là tổng hợp lý thuyết và phân tích tài liệu thứ cấp, kết hợp đối chiếu các nghiên cứu trước về học tập số, cộng đồng học tập và hành vi học tập của thế hệ trẻ. Kết quả chỉ ra rằng mạng xã hội mang đến cơ hội mở rộng tiếp cận tri thức, thúc đẩy tính cá nhân hóa trong học tập, và tạo nền tảng cho các cộng đồng học tập tự tổ chức. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nhận diện các thách thức như nhiễu loạn thông tin, thiếu kiểm chứng nguồn học liệu và nguy cơ lệ thuộc công nghệ. Bài viết góp phần cung cấp khung phân tích về văn hóa học tập số, đồng thời gợi ý cho các nhà giáo dục và hoạch định chính sách cách khai thác mạng xã hội như một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả trong giáo dục thế hệ mới.
Tài liệu tham khảo
[1]. Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. In R. Vasta (Ed.), Annals of child development: Vol. 6. Six theories of child development (pp. 1-60). Greenwich, CT: JAI Press.
[2]. Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230.
[3]. Bùi, T. D. (2023). Gen Z và văn hóa học tập trên mạng xã hội. Tạp chí Giáo dục, số 150.
[4]. Christian, D., & Thomas, R. (2023). A theoretical framework for digital learning spaces: Learning in individual spaces, working groups, communities of interest, and open connections. Research in Learning Technology, 31, Article 3084.
[5]. Dewi, C. A., Pahriah, P., & Purmadi, A. (2021). The urgency of digital literacy for Generation Z students in chemistry learning. Journal of Physics: Conference Series, 16(11).
[6]. Downes, S. (2010). New technology supporting informal learning. Journal of Emerging Technologies in Web Intelligence, 2(1), 27-33.
[7]. Dương, N. L. (2025). Gen Z học trên mạng xã hội: Học nhanh - hiểu mỏng? Báo Thùy Linh, 18/08/2025.
[8]. Garrison, D. R., Anderson, T., & Archer, W. (2000). Critical inquiry in a text-based environment: Computer conferencing in higher education. The Internet and Higher Education, 2(2-3), 87-105.
[9]. Greenhow, C., & Lewin, C. (2016). Social media and education: Reconceptualizing the boundaries of formal and informal learning. Learning, Media and Technology, 41(1), 6-30.
[10]. Maurice, N. E. (2025). Gen Z and Gen Alpha: Designing theology courses for a digital and AI generation. Jesuit Higher Education: A Journal, 14(1).
[11]. Maury, A., Gupta, S., & Srivastava, A. (2024). Threats and challenges regarding digital literacy: Generation Z’s approach.
[12]. Ngô, B. N., Lê, T. V. H., & Phạm, K. L. (2022). Nghiên cứu hành vi chia sẻ tri thức của thế hệ Gen Z thông qua các hội nhóm trên mạng xã hội tại Việt Nam. Tạp chí Lý luận Chính trị và Truyền thông điện tử.
[13]. OECD (2021). 21st-century readers: Developing literacy skills in a digital world. PISA, OECD Publishing, Paris.
[14]. Phan, L. C., Nguyen, Q. A., Ma, A. T., & Bui, T. T. H. (2022). Ảnh hưởng của mạng xã hội TikTok đến thế hệ Z. Tạp chí Khoa học, 3(67).
[15]. Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1-6.
[16]. Selwyn, N. (2016). Education and technology: Key issues and debates (2nd ed.). Bloomsbury Publishing.
[17]. Siemens, G. (2005). Connectivism: A learning theory for the digital age. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2(1), 3-10.
[18]. Tran, H. (2024). Social media as a learning tool: The case of Gen Z and Alpha.
[19]. Wenger, E. (1998). Communities of practice: Learning, meaning, and identity. Cambridge University Press.
[20]. Zierock, B., Schulze, J., & Angar, S. (2025). From Gen Z to Generation Alpha: Navigating the evolution of communication in a digital age. SRH University of Applied Sciences Heidelberg; Socratyes GmbH.
