VĂN HOÁ THỊ GIÁC TRONG KỶ NGUYÊN AI: TIẾP CẬN LIÊN NGÀNH VÀ TÁI ĐỊNH VỊ VAI TRÒ NHÀ THIẾT KẾ ĐỒ HOẠ
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2025.898Keywords:
AI, văn hoá thị giác, thiết kế đồ hoạ, tái định vị, liên ngành, sáng tạo sốAbstract
Bài viết nghiên cứu sự biến đổi của văn hoá thị giác trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời tái định vị vai trò của nhà thiết kế đồ hoạ trong môi trường sáng tạo mới. Mục tiêu là xác định cách thức mà AI, đặc biệt các hệ thống tạo sinh hình ảnh đang làm thay đổi quy trình thiết kế. Nghiên cứu sử dụng phương pháp liên ngành, kết hợp phân tích, tổng hợp tài liệu, đối chiếu trường hợp điển hình và tư liệu thứ cấp để đánh giá tác động thực tế của AI đối với thiết kế và xã hội. Kết quả cho thấy AI đang tái cấu trúc văn hoá thị giác, biến hình ảnh thành sản phẩm đồng kiến tạo giữa con người, dữ liệu và thuật toán. Trong bối cảnh đó, nhà thiết kế cần chuyển từ vai trò người sản xuất kỹ thuật sang người điều phối sáng tạo, phản biện xã hội và giám sát đạo đức. Bài viết đề xuất định hướng phát triển đào tạo và hành nghề theo hướng liên ngành giữa nghệ thuật – công nghệ, xây dựng chuẩn mực đạo đức và nâng cao năng lực văn hoá thị giác cộng đồng. Qua đó, nghiên cứu góp phần hình thành khung tư duy mới cho ngành thiết kế đồ hoạ, nơi AI trở thành đối tác sáng tạo cộng sinh, giúp duy trì tính nhân văn và sáng tạo bền vững trong văn hoá thị giác đương đại.
References
[1]. Buchanan, R. (2019). Systems thinking and design thinking: The search for principles in the world we are making (tạm dịch: Tư duy hệ thống và tư duy thiết kế: Hành trình tìm kiếm các nguyên lý trong thế giới mà chúng ta đang kiến tạo). She Ji: The Journal of Design, Economics, and Innovation.
[2]. Crawford, K. (2021). Atlas of AI: Power, politics, and the planetary costs of artificial intelligence (tạm dịch: Bản đồ trí tuệ nhân tạo: Quyền lực, chính trị và cái giá toàn cầu của trí tuệ nhân tạo). Yale University Press.
[3]. Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class (tạm dịch: Sự trỗi dậy của tầng lớp sáng tạo). New York: Basic Books.
[4]. Manovich, L. (2018). AI Aesthetics (tạm dịch: Mỹ học trí tuệ nhân tạo). Moscow: Strelka Press.
[5]. Mirzoeff, N. (2015). How to see the world (tạm dịch: Nhìn nhận thế giới như thế nào). Pelican / Penguin UK.
[6]. Mitchell, W. J. T. (2002). Showing seeing: A critique of visual culture, Journal of Visual Culture (tạm dịch: Biểu hiện của việc nhìn: phê bình văn hoá thị giác), 1(2), 165-181. https://journals.sagepub.com/doi/ abs/10.1177/147041290200100202
[7]. Mitchell, W. J. T. (2005). What do pictures want? The lives and loves of images (tạm dịch: Những bức hình muốn gì? Cuộc đời và khát vọng của hình ảnh). University of Chicago Press.
[8]. Nguyễn, M. T. S & Lê, V. T. (2023). Tương lai của công nghệ số đối với ngành thiết kế đồ họa trong đào tạo Đại học tại Việt Nam, Tạp chí Khoa học - trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng, (số chuyên đề tháng 6/2023), 161-170. https://tapchikhoahochongbang.vn/js/ article/view/475
[9]. Simon, J., Wong, P.-H., & Rieder, G. (2020). Algorithmic bias and the Value Sensitive Design approach (tạm dịch: Thiên kiến thuật toán và cách tiếp cận Thiết kế nhạy cảm với giá trị). Internet Policy Review, 9(4). https://philpapers. org/rec/SIMABA-5?utm
[10]. Trương, M. T (2025). Ảnh hưởng trí tuệ nhân tạo AI đến giảng dạy thiết kế nội thất và xu hướng của ngành này trong kỷ nguyên 4.0, Tạp chí Mỹ thuật. (ISBN 978-0300209570) https:// tapchimythuat.vn/anh-huong-tri-tue- nhan-tao-ai-den-giang-day-thiet-ke- noi-that-va-xu-huong-cua-nganh-nay- trong-ky-nguyen-4-0/