ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SỐ TRONG SỐ HOÁ VÀ BẢO TỒN DI SẢN KHU DI TÍCH CỔ LOA
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2025.896Từ khóa:
Cổ Loa, số hóa di sản, công nghệ số, bảo tồn văn hóa, bảo tàng sốTóm tắt
Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, việc ứng dụng công nghệ hiện đại để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trở thành xu thế tất yếu. Khu di tích Cổ Loa – một trung tâm khảo cổ, lịch sử quan trọng gắn liền với sự hình thành nhà nước Âu Lạc – đang đứng trước yêu cầu vừa bảo tồn nguyên trạng, vừa mở rộng khả năng tiếp cận công chúng. Bài viết này tập trung phân tích vai trò của công nghệ số (quét 3D, thực tế ảo/VR, thực tế tăng cường/AR, hệ thống thông tin địa lý/GIS, cơ sở dữ liệu mở) trong việc số hóa hiện vật, tái hiện không gian và phát triển bảo tàng số tại Cổ Loa. Trên cơ sở phân tích tài liệu, khảo sát một số mô hình số hóa di sản thành công ở Việt Nam, nghiên cứu đề xuất giải pháp triển khai công nghệ số tại Cổ Loa theo hướng kết hợp Nhà nước – cơ sở nghiên cứu – doanh nghiệp công nghệ – cộng đồng địa phương. Kết quả cho thấy số hóa không chỉ là phương tiện bảo tồn mà còn mở ra cơ hội đổi mới giáo dục di sản, nâng cao trải nghiệm du lịch và lan tỏa giá trị văn hóa Cổ Loa trong môi trường toàn cầu.
Tài liệu tham khảo
[1]. Ban Quản lý Di tích Cổ Loa. (2019). Di tích Quốc gia đặc biệt Cổ Loa được công nhận là điểm du lịch. Trang thông tin thànhcoloa.vn. https://thanhcoloa. vn/di-tich-quoc-gia-dac-biet-co-loa- duoc-cong-nhan-la-diem-du-lich
[2]. Báo Nhân Dân. (2018, 22 tháng 8). Di tích Cổ Loa bị xâm phạm: Cần hành động nhanh hơn nữa. Báo Nhân Dân. https://nhandan.vn/di-tich-co-loa-bi- xam-pham-can-hanh-dong-nhanh-hon- nua-post342559.html
[3]. Bekele, M. K., Pierdicca, R., Frontoni, E., Malinverni, E. S., & Gain, J. (2018). A survey of augmented, virtual, and mixed reality for cultural heritage. Journal on Computing and Cultural Heritage, 11(2),1-36.
[4]. Bộ Chính trị. (2019, 27 tháng 9). Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cổng thông tin Bộ Công Thương. https://moit.gov.vn/bao-ve-nen-tang- tu-tuong-cua-dang/nghi-quyet-so-52- nq-tw-cua-bo-chinh-tri-ve-mot-so-chu- truong.html
[5]. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. (2025, 13 tháng 3). Hải Dương chuyển đổi số ở các di tích lịch sử, văn hóa. Cổng thông tin Bộ VHTTDL. https:// bvhttdl.gov.vn/hai-duong-chuyen- doi-so-o-cac-di-tich-lich-su-van- hoa-20250313100154029.htm
[6]. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. (2021). Ứng dụng công nghệ số trong trưng bày tại các bảo tàng Việt Nam. Trang web Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. https://baotanglichsu.vn/vi/ Articles/3099/72146/ung-dung-cong- nghe-so-trong-trung-bay-tai-cac-bao- tang-viet-nam.html
[7]. Cameron, F., & Kenderdine, S. (Eds.). (2007). Theorizing digital cultural heritage: A critical discourse. MIT Press. https://direct.mit.edu/books/edited-volume/2433/Theorizing-Digital-Cultural-HeritageA-Critical
[8]. Conway, P. (2010). Preservation in the age of Google: Digitization, digital preservation, and dilemmas. The Library Quarterly, 80(1), 61-79.
[9]. Grilli, E., Remondino, F., & Georgopoulos, A. (2019). Classification of 3D digital heritage. Remote Sensing, 11(7), 847. https://www.mdpi. com/2072-4292/11/7/847
[10]. Knight, G., Pennock, M., & Wheatley, P. (2009). Digital preservation at the British Library. Ariadne, 60. https://www.researchgate.net/ publication/28803210_Digital_ Preservation_at_the_British_Library
[11]. Parry, R. (2007). Recoding the museum: Digital heritage and the technologies of change. Routledge. https://www.jstor. org/stable/j.ctv2dt5m8g
[12]. Remondino, F. (2011). Heritage recording and 3D modeling with photogrammetry and 3D scanning. Remote Sensing, 3(6), 1104-1138. https://journals.sagepub.com/ doi/10.1260/2047-4970.3.1.141
[13]. Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội. (2021). Số hóa để di sản hồi sinh và khởi động lịch sử - con đường dài còn lắm gian nan. Sở VHTT Hà Nội. https://sovhtt. hanoi.gov.vn/so-hoa-de-di-san-hoi- sinh-va-khoi-dong-lich-su-3-duong- dai-con-lam-gian-nan
[14]. Thủ tướng Chính phủ. (2020, 3 tháng 6). Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Cổng thông tin Chính phủ. https://chinhphu.vn/default. aspx?docid=200163&pageid=27160
[15]. Tia Sáng. (2018, 10 tháng 9). Cổ Loa liệu có thể “cứu vãn”? Tạp chí Tia Sáng. https://tiasang.com.vn/dien-dan/ co-loa-lieu-co-the-cuu-van-12486
[16]. Tổng cục Du lịch Việt Nam. (2023). Phú Thọ gắn mã QR tại các di tích phục vụ du khách. Cổng thông tin Du lịch Việt Nam. https://vietnamtourism. gov.vn/post/58977
[17]. Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long Hà Nội. (2020). Trưng bày trực tuyến Hoàng thành Thăng Long. https:// trungbayonline.hoangthanhthanglong. vn
[18]. UNESCO. (2021). Culture and digital technologies. UNESCO. https://www. unesco.org/en/culture-and-digital- technologies
[19]. Văn Miếu - Quốc Tử Giám. (2020). Video giới thiệu ứng dụng công nghệ số trong thuyết minh di tích [Video]. Facebook. https://www.facebook.com/ watch/?v=773973831207761
