ẢNH HƯỞNG CỦA ÁP LỰC HỌC TẬP ĐẾN HÀNH VI SỬ DỤNG AI VÀ NGUY CƠ VI PHẠM LIÊM CHÍNH HỌC THUẬT: PHÂN TÍCH THỰC NGHIỆM TỪ DỮ LIỆU KHẢO SÁT SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2025.670Từ khóa:
vi phạm liêm chính học thuật, áp lực học tập, hành vi sử dụng ai, nhận thức đạo đức học thuật, trí tuệ nhân tạoTóm tắt
Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng được tích hợp sâu vào hoạt động dạy – học ở bậc đại học, việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sử dụng AI của sinh viên và nguy cơ vi phạm liêm chính học thuật trở nên cấp thiết. Nghiên cứu này nhằm phân tích mối quan hệ giữa áp lực học tập, ý định sử dụng AI, hành vi sử dụng AI và hành vi vi phạm liêm chính học thuật của sinh viên. Trên cơ sở khảo sát hơn 2.500 sinh viên thuộc nhiều chuyên ngành và năm học khác nhau tại Trường Đại học Mở Hà Nội, kết quả cho thấy áp lực học tập có ảnh hưởng đáng kể đến ý định sử dụng AI; ý định này tác động mạnh mẽ đến hành vi sử dụng thực tế; và cả hai yếu tố đều góp phần làm gia tăng nguy cơ vi phạm chuẩn mực đạo đức học thuật. Nghiên cứu đề xuất các khuyến nghị ở cấp nhà trường, giảng viên và sinh viên nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng và đạo đức sử dụng AI trong học tập, qua đó góp phần xây dựng môi trường học thuật minh bạch, trách nhiệm và thích ứng với chuyển đổi số trong giáo dục đại học.
Tài liệu tham khảo
[1]. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
[2]. Lazarus, R., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer.
[3]. https://doi.org/10.54855/ijte.24414
[4]. Merritt, A. C., Effron, D. A., & Monin, B. (2010). Moral selflicensing: When being good frees us to be bad. Social and Personality Psychology Compass, 4(5), 344-357. https://doi.org/10.1111/ j.1751-9004.2010.00263.X
[5]. Jain, K., & Raghuram, R. (2024). Gen- AI integration in higher education: Predicting intentions using SEM- ANN approach. International Journal of Information and Communication Technology Education, 20(3), 1-18. https://doi.org/10.1007/s10639-024- 12506-4
[6]. UNESCO. (2021). Recommendation on the ethics of artificial intelligence. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Retrieved from https://unesdoc.unesco. org/ark:/48223/pf0000379920
[7]. Đặng, T. T. (2024). Khởi nghiệp trong đào tạo thời công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI): Khó khăn và giải pháp. Trong Kỷ yếu Hội thảo quốc gia: Nâng cao hiệu quả hoạt động khởi nghiệp của sinh viên (tr. 611-629).
[8]. Sagge, R. G. (2024). Exploring Students’ Perceptions of Academic Integrity in the Digital Classroom through Exploratory Factor Analysis (EFA). Indian Journal of Science and Technology, 17(46), 4907-4920. https:// doi.org/10.17485/ijst/v17i46.2384
[9]. Bennett, L., & Abusalem, A. (2024). Building Academic Integrity and Capacity in Digital Assessment in Higher Education. Athens Journal of Education. https://doi.org/10.30958/ aje.11-1-5
[10]. Kim, B. J. (2024). The mental health implications of artificial intelligence: Job stress, burnout, and self-efficacy in AI learning. Humanities and Social Sciences Communications, X, Article
[11]. NorabuenaFigueroa, R. P., et al. (2025). Digital teaching practices and student academic stress in the era of digitalization in higher education. Applied Sciences, 15(3), 1487. https:// doi.org/10.3390/app15031487
[12]. Zhang, S. (2024). The roles of academic selfefficacy, academic stress, performance expectations, and AI dependency. Educational Technology Research and Development, 72, Article
[13]. Merritt, A. C., Effron, D. A., & Monin, B. (2010). Moral Self-Licensing: When Being Good Frees Us to Be Bad. Social and Personality Psychology Compass, 4(5), 344-357. https://doi.org/10.1111/ J.1751-9004.2010.00263.X
[14]. Cotton, D. R. E., Cotton, P.A., & Shipway, J. R. (2023). Chatting and cheating: Ensuring academic integrity in the era of ChatGPT. Innovations in Education and Teaching International, 61(2), 228-239. https://doi.org/10.1080/14703297.2023. 2190148
[15]. Borge, Samuel, “Academic Cheating and Stressors at the University Level” (2024). Honors Theses. 143. https://digitalcommons.assumption. edu/honorstheses/143
[16]. Nguyen, H.M., Goto, D. Unmasking academic cheating behavior in the artificial intelligence era: Evidence from Vietnamese undergraduates. Educ Inf Technol 29, 15999-16025 (2024). https://doi.org/10.1007/s10639-024- 12495-4
[17]. Nguyen, V. P., Nguyen, Q. T., Pham, V. V., Vo, T. H., Linna, T., Le, K. T., & Trần, T. T. H. (2024). Factors associated with depression, anxiety, and stress among medical college students. Tạp Chí Nghiên Cứu Y Học, 184(11E15), 96-105. https://doi.org/10.52852/ tcncyh.v184i11e15.2704
[18]. Fatima, F., Naz, S., Shabnam, N., Ali, S., & Fatima, S. (2021). Investigation of Depression and Anxiety in Students due to Burdenized Curriculum and Shortage of Time at University level. 2(1), 21-35. https://doi.org/10.52053/ JPAP.V2I1.34
[19]. Zhytnyk, V., & Gryniuk, O. (2024). Artificial intelligence and education. Constructive Geography and Rational Use of Natural Resources, 5 (1), 74-
https://doi.org/10.17721/2786- 4561.2024.5.1.-9/12
[20]. Steare, T., Gutiérrez Muñoz, C., Sullivan, A., & Lewis, G. (2023). The association between academic pressure and adolescent mental health problems: Asystematic review. Journal of Affective Disorders, 339, 302-317. https://doi. org/10.1016/j.jad.2023.07.028
[21]. Nguyen. N.A. (2025). Bộ công cụ khảo sát về hành vi sử dụng AI trong học tập và liêm chính học thuật [Tài liệu chưa công bố]. Trường Đại học Mở Hà Nội.
[22]. Pitts, M., Marcus, K., & Motamedi, V. (2025). AI chatbots and the future of higher education: Student perspectives on benefits and risks. arXiv. https:// arxiv.org/abs/2505.02198
[23]. Ngo, C.-L., Tran, T. N., & Nguyen, T. T. (2024). Academic integrity in the age of generative AI: Perceptions and responses of Vietnamese EFL teachers. Teaching English with Technology, 24(1), 1-15. https://doi.org/10.56297/ FSYB3031/MXNB7567
[24]. Northern Michigan University. (n.d.). Academic dishonesty using generative AI. Center for Teaching and Learning. Retrieved August 28, 2025, from https:// nmu.edu/ctl/academic-dishonesty- using-generative-ai
[25]. Chan, C. K. Y. (2025). Students’ perceptions of ‘AI-giarism’: Investigating changes in understandings of academic misconduct. Education and Information Technologies, 30(4), 8087-8108. https://doi.org/10.1007/ s10639-024-13151-7
[26]. University of Oxford. (2025). Plagiarism. Academic guidance for students. https://www.ox.ac.uk/ students/academic/guidance/skills/ plagiarism
[27]. Overono, O. (2025). Integrating AI disclosure statements into psychology education: Ethical communication and teaching practices. Teaching of Psychology. Advance online publication. https://doi. org/10.1177/00986283241275664
[28]. Weber-Wulff, D., Albrecht, S., Gipp, B., & Meuschke, N. (2023). Testing of detection tools for AI-generated text. International Journal for Educational Integrity, 19(9), 1-25. https://doi. org/10.1007/s40979-023-00146-z
[29]. Chan, C. K. Y. (2023). An ecological framework for generative AI in education: Pedagogical, institutional, and governance perspectives. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 20(1), 52. https://doi.org/10.1186/s41239- 023-00408-3
