PHÂN TÍCH ‘KHÍ’ (TENOR) TRONG HỘI THOẠI GIỮA CÁC NHÂN VẬT NHÍ Ở BẢN DỊCH VIỆT – ANH ‘TICKET TO CHILDHOOD’ (‘CHO TÔI XIN MỘT VÉ ĐI TUỔI THƠ’)
DOI:
https://doi.org/10.59266/houjs.2025.633Từ khóa:
bản dịch Việt - Anh, hội thoại, nhân vật nhí, Khí, phân tíchTóm tắt
Theo ngữ pháp chức năng hệ thống của Halliday (2004), ngữ vực (Register) bao gồm 3 thành tố là ‘Nghĩa’ (Field), ‘Khí’ (Tenor) và ‘Phương thức’ (Mode). Bài báo này nhằm đánh giá tương đương dịch thuật về ‘Khí’, cụ thể là thái độ của các nhân vật nhí trong hội thoại ở bản dịch Việt – Anh ‘Ticket to childhood’ (‘Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ’) qua việc phân tích lời thoại của họ. Phương pháp sử dụng là kết hợp đường hướng định lượng và định tính, so sánh và đối chiếu để đánh giá tương đương dịch thuật của bản dịch tiếng Anh với bản gốc tiếng Việt. Kết quả cho thấy ở bản gốc, lời nói ở hành vi mệnh lệnh chiếm tỷ lệ cao nhất, tiếp đến là hành vi cảm xúc. Trong số các câu thoại ở bản dịch, thì tỷ lệ chưa đạt tương tương trọn vẹn về ‘Khí’ chiếm khá cao bởi chúng chưa diễn tả được hết các cung bậc cảm xúc của nhân vật, phần nào mất đi yếu tố kịch tính, giảm tính hấp dẫn trong hội thoại ở bản gốc. Bởi vậy, khi dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh, dịch giả cần chú trọng hơn nữa tới thái độ của nhân vật qua việc sử dụng các từ khẩu ngữ, tiếng lóng, từ phủ định, tính từ láy, trạng từ chỉ mức độ cao, và động từ mạnh.
Tài liệu tham khảo
[1]. Halliday, M. A. K. (2004: 180). An Introduction to Functional Grammar (3rd ed.). Oxford University Press Inc. [2]. Hồ, N. T (2016). Lectures on Discourse Analysis. Vietnam Education Publisher.
[3]. Martin, J, R. & White, R. R. (2005). The Language of Evaluation: Appraisal in English. UK: Palgrave Macmillan.
[4]. Naythons, W. (2019). Ticket to Childhood. Trẻ Pulishing House.
[5]. Nunan, D. (1993). Introducing Discourse Analysis. London: Penguin English.
[6]. Nguyễn, Đ. S. (2023). The translation of tenses and aspects from English into Vietnamese. Luận án Tiến sĩ. Trường Đại học Mở Hà nội.
[7]. Nguyễn, N. A. (2014). Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ. Trẻ Pulishing House.
[8]. Nguyễn, T. H. H. (2021). A comparative study on collocating the word ‘PRODUCT’ in ‘The 22 Immutable Laws in Marketing’ and in its translation version. Tạp chí Khoa học - ĐH Mở HN, Số 75, 50-57. ISSN 0866-8051.
[9]. Nguyễn, T. H. H. (2022). A comparative study on English - Vietnamese translation of Business Texts. Luận án Tiến sĩ ngành Ngôn ngữ Anh. Trường ĐH Mở Hà Nội.
[10]. Nguyễn, T. H. H. (2023). Yếu tố văn hóa ẩn trong dịch tên riêng từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Tạp chí Khoa học Trường ĐH Mở Hà Nội, 2023: số 110 tháng 12/2023, chuyên mục Khoa học Nhân văn. Doi: https://doi. org/10.59266/houjs.2023.340.
[11]. Nguyễn, T. H. H. (2024). Nghiên cứu so sánh ngôn ngữ ở cấp độ câu trong bản dịch Việt -Anh truyện ngắn cho lứa tuổi Teen. Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc tế ‘Ngôn ngữ học Đối chiếu và Đối chiếu giữa các Ngôn ngữ’ tr.255-263. NXB Thế Giới.
[12]. Searle, J. R. (1969). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge Univesity Press.
[13]. Trần, T. T. H. (2021). Nghiên cứu tương đương dịch thuật các phát ngôn cầu khiến Anh-Việt (qua so sánh nguyên bản tác phẩm “Gone with the wind” và 2 bản dịch tiếng Việt). Luận án Tiến sĩ. Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh đối chiếu. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà nội.
[14]. Trần, X. K. T. & Nguyễn, T. T. H. (2022). Nghiên cứu chiến lược dịch Anh-Việt khi dịch các từ văn hóa về ẩm thực trong hai tập truyện đầu tiên của Harry Potter. Tạp chí Ngôn ngữ & Đời sống - số 6b (327)-2022 tr.86-92.
[15]. Yule, G. (1996). Pragmatics. Cambridge Univesity Press.
